Το μυστήριο της Πολίτειας Χάμελιν.....Μετά την Παράσταση

Το παρακάτω εκπαιδευτικό υλικό ανήκει στο θέατρο Πόρτα και αποστέλεται από το θέατρο σε όλους τους εκπαιδευτικούς που παρακολουθούν την συγκεκριμένη παράσταση συνοδεύοντας την τάξη τους.

Μετά την παράσταση
Παρακάτω θα βρείτε κάποιες δραστηριότητες που σχεδιάσαμε, στην περίπτωση που έχετε την επιθυμία να δουλέψετε με τα παιδιά της τάξης σας αφού θα έχετε παρακολουθήσει την παράσταση. Βασικός σκοπός όλων των δράσεων είναι η επικοινωνία του ίδιου του έργου και της παράστασης μέσα από ένα ζωντανό τρόπο ανταλλαγής ιδεών, σκέψεων, αντιθέσεων. Τα παιδιά μαζί με εσάς θα ανακαλύψουν τα κρυμμένα, τα ορατά και τα αόρατα, τα δικά τους μέσα στων άλλων, το κομμάτι ή τα κομμάτια του έργου που θέλουν να πάρουν μαζί τους.
Όσα τα κάνουν να αναρωτιούνται, να διαφωνούν, να στοχάζονται, να φαντάζονται δημιουργικά.
Είμαστε στην διάθεσή σας για σκέψεις, προτάσεις, απορίες, διαφωνίες, να μοιραστούμε την εμπειρία σας του «μετά την παράσταση» όποια και αν είναι αυτή.

Η εκπαιδευτική ομάδα
του Εργαστηρίου θεάτρου Πόρτα-Ξένια Καλογεροπούλου:
Πέγκυ Στεφανίδου, Δάφνη Δαυίδ, Αφροδίτη Σορώτου, Φλώρα Σπύρου.
 portastu@gmail.com



Το μυστήριο της Πολιτείας Χάμελιν

• Ο Αυλός της ιστορίας. Ας σκεφτούμε λίγο τον αυλό της ιστορίας μας. Ο καθένας χωριστά ή σε μικρές ομάδες προσπαθήστε να φανταστείτε με ακρίβεια πώς ήταν. Από τί υλικό μπορεί να ήταν φτιαγμένος; Είχε πάνω του κάτι χαραγμένο ή ζωγραφισμένο; Κάντε ένα σχέδιό  του σε ένα φύλλο χαρτί και παρουσιάστε τον στους υπόλοιπους.

Ας προσπαθήσουμε τώρα να φτιάξουμε ένα σχεδιάγραμμα των πιο σημαντικών σταθμών «της ζωής» του αυλού του αυλητή του Χάμελιν. Σε ένα μεγάλο κομμάτι χαρτί του μέτρου μόνοι ή με τις ομάδες σας σκέφτεστε, αποφασίζετε και στην συνέχεια σημειώνετε τα έξι ή επτά πιο σημαντικά γεγονότα/στιγμές του συγκεκριμένου αυλού. Κάθε σταθμός γράφεται με μια τελεία και από πάνω ή κάτω το γεγονός. Αν ενωθούν όλες οι τελείες με μία συνεχόμενη γραμμή έχουμε «την γραμμή της ζωής του αυλού».
 Ξεκινάμε από την δημιουργία του και καταλήγουμε σε γεγονότα μετά την ιστορία στο Χάμελιν ή στο που μπορεί να δραστηριοποιείται ο αυλός σήμερα ή πότε και πώς μπορεί να χάθηκε ή να καταστράφηκε. Παρουσιάζετε στους υπόλοιπους το σχεδιάγραμμα και είστε προετοιμασμένοι να εξηγήσετε, να δώσετε λεπτομέρειες και διευκρινήσεις για τον κάθε σταθμό και την σημασία του.

• Διαφορετικοί αφηγητές. Ζητάμε από τα παιδιά να καθίσουν σε ένα κύκλο. Στην συνέχεια όποιο από τα παιδιά θέλει, γίνεται για λίγο κάποιο από τα πρόσωπα της ιστορίας (Αυλητής, Μάρθα, μια Μητέρα από το Χάμελιν, Δήμαρχος, Δημαρχίνα, ένα Παιδί από το Χάμελιν, Δημαρχόπουλο, ένας οποιοσδήποτε κάτοικος του Χάμελιν κ.α.), στέκεται στην μέση του κύκλου και αφηγείται στους υπόλοιπους όποιο κομμάτι θέλει από την ιστορία που είδαμε παίζοντας πάντα τον ρόλο του ήρωα που έχει επιλέξει. Δοκιμάζουν όσα παιδιά θέλουν και  τονίζουμε ότι μπορεί διαφορετικά παιδιά να αφηγηθούν παίζοντας τον ρόλο του ίδιου ήρωα αν και ενθαρρύνουμε τους διαφορετικούς χαρακτήρες για να αναδειχθούν οι διαφορετικές οπτικές του έργου και τις ιστορίας. Επίσης, εξηγούμε στα παιδιά που ακούν πως δεν μπορούμε να κρίνουμε τα όσα λέγονται, αφού κάθε «πρόσωπο» τα αφηγείται από την δική του οπτική. 

• Ο δρόμος που απαγορεύονται οι μουσικές και τα τραγούδια. Στην ιστορία μας κάποια στιγμή ένας ηθοποιός ενημερώνει τους υπόλοιπους πως «…ακόμα και σήμερα υπάρχει ένας δρόμος που απαγορεύεται να ακούγονται  μουσικές και τραγούδια σε ανάμνηση του τρομερού εκείνου γεγονότος  που συνέβη στις 26 Ιουνίου του 1284»

Σε χαρτί του μέτρου ο δάσκαλος ζωγραφίζει τον δρόμο αυτόν (μόνο τα όρια και το σχήμα του, καμία λεπτομέρεια). Στην συνέχεια ζητάει από τα παιδιά να φανταστούν πώς μπορεί να είναι ο δρόμος που ακόμα και σήμερα δεν επιτρέπεται να ακούγονται μουσικές; Υπάρχουν άραγε σπίτια δεξιά κι αριστερά του δρόμου; Μαγαζιά; Κάτι κολλημένο ή κάποιο σημάδι στον τοίχο; Μοιράζουμε μικρά χαρτάκια στα παιδιά και τους ζητάμε να ζωγραφίσουν ή να γράψουν κάτι που φαντάζονται πως υπάρχει στο δρόμο αυτό. Έπειτα, ένα παιδί τη φορά σηκώνεται, λέει στους υπόλοιπους τι έχει φτιάξει και το τοποθετεί ακριβώς στο σημείο του δρόμου που φαντάζεται πως υπάρχει.
Αφού φτιάξουμε τον δρόμο ακολουθεί συζήτηση: Θα υπάρχει άραγε κάτι εκεί που να θυμίζει την ιστορία του έργου που είδαμε; Μένουν άνθρωποι εκεί; Πώς είναι άραγε να ζεις εκεί σήμερα μετά από τόσα χρόνια όταν απαγορεύονται ακόμα και οι μουσικές και τα τραγούδια;
Τέλος, τα παιδιά μπορούν να «ζωντανέψουν» μια καθημερινή στιγμή αυτού του δρόμου στη σύγχρονη εποχή.

• Η μουσική του αυλητή. Αν η μουσική με την οποία ο αυλητής μάγεψε τα ποντίκια είχε λόγια, τι πιστεύετε ότι θα έλεγε; Χωριστείτε σε μικρές ομάδες και γράψτε τους στίχους για δύο στροφές από αυτό το τραγούδι. Τη δεύτερη φορά που έπαιξε τον ακολούθησαν τα παιδιά. Γιατί πιστεύετε ότι τον ακολούθησαν μόνο τα παιδιά; Γιατί κανείς άλλος δεν ακολούθησε;
• Τα ποντίκια.  Στην κορυφή ενός μεγάλου κομματιού χαρτί γράφουμε την λέξη Ποντίκια. Ζητάμε από τα παιδιά να γράψουν αυθόρμητα και άμεσα με ένα συγκεκριμένο χρώμα μαρκαδόρου πχ μαύρο, λέξεις ή φράσεις που θα έρχονταν στο μυαλό των κατοίκων του Χάμελιν όταν άκουγαν ή έβλεπαν γραμμένη την λέξη «Ποντίκια» την εποχή που η πόλη ήταν γεμάτη από αυτά (λίγο πριν την άφιξη του αυλητή). Στην συνέχεια και πάλι στον ρόλο των κατοίκων του Χάμελιν τους ζητάμε να γράψουν ξανά λέξεις οι φράσεις που αφορούν στα ποντίκια αλλά στο σήμερα, ως κάτοικοι δηλαδή του σύγχρονου Χάμελιν. Αυτή την φορά χρησιμοποιούν άλλο χρώμα μαρκαδόρου. Στερεώνουμε το χαρτί στον τοίχο και προωθούμε μια συζήτηση. Τί άραγε έφερε τότε τα ποντίκια στην πόλη; Τί τα έδιωξε; Πώς θα επηρέαζε αυτό το γεγονός τους κατοίκους του σύγχρουνου Χάμελιν; Τί μπορεί να είναι για εκείνους αλλά και για εμάς αυτά τα ποντίκια;  
• Άρθρο στην εφημερίδα. Στην επέτειο των δέκα χρόνων από τη μέρα που ο αυλητής μάγεψε με την μουσική του τα παιδιά της Πολιτείας του Χάμελιν, μια εφημερίδα κάνει ένα αφιέρωμα σε αυτό το γεγονός. Τα παιδιά ως δημοσιογράφοι καλούνται να γράψουν το άρθρο αυτό.

• Το μνημείο του Χάμελιν. Ας φανταστούμε ότι χρόνια μετά τα γεγονότα της ιστορίας μας, αποφασίζεται να στηθεί ένα μνημείο στην κεντρική πλατεία του Χάμελιν στη μνήμη των παιδιών της πόλης που έχουν χαθεί, στην περίπτωση που είχαμε αυτό το τέλος για την ιστορία σας. Ατομικά, σε ζευγάρια ή σε μικρές ομάδες αναλαμβάνετε να γίνετε οι δημιουργοί αυτού του μνημείου. Πρέπει να σκεφτείτε και να αποφασίσετε για το τί θα παρουσιάζει, από τί υλικό θα είναι φτιαγμένο, διαστάσεις, αποστάσεις, χρώματα, είδος κατασκευής, αν θα έχει κάποια επιγραφή και αν ναι τί θα γράφει και με ποιόν τρόπο. Ο καθένας ή η κάθε ομάδα φτιάχνουν ακριβές προσχέδιο της πρότασής τους σε ένα χαρτί και έπειτα μοιράζονται με τους υπόλοιπους τις σκέψεις τους, τις ιδέες και απαντούν σε απορίες και ερωτήσεις.

• Οι Αλλιώτικοι είναι πλέον Ανεπιθύμητοι. Στην Πολιτεία Χάμελιν, η ιστορία μας λέει ότι όποιος ήταν αλλιώτικος ήταν και ανεπιθύμητος: «Στο Χάμελιν όποιος τραγουδάει είναι Ανεπιθύμητος -Σσστ!-Τι σστ! Ξέρεις τι τους κάνανε στο μεσαίωνα τους Ανεπιθύμητους; Του έτρωγε το μαύρο σκότος»… Μάλιστα  αφού η πόλη απαλλάχτηκε από τα ποντίκια, ο δήμαρχος δήλωσε: «Οι Αλλιώτικοι είναι πλέον Ανεπιθύμητοι στο Χάμελιν»!  Ζητάμε από τα παιδιά να φτιάξουν μικρές σκηνές που να δείχνουν πράξεις που οι αρχές της πολιτείας θα χαρακτήριζαν ως ανεπιθύμητες. Τι εννοούσαν άραγε, όταν έλεγαν «αλλιώτικοι»;

• Ο διάδρομος συνείδησης του Δήμαρχου. Γιατί πιστεύετε ότι ο Δήμαρχος, όχι μόνο δεν πλήρωσε τον αυλητή, αλλά και τον συκοφάντησε και δεν αναγνώρισε δημόσια την προσφορά του; Τι μπορεί να σκεφτόταν, λίγα δευτερόλεπτα πριν βγει να μιλήσει στον κόσμο, μετά την αποχώρηση των ποντικιών;  Ζητάμε από τα παιδιά να σταθούν σε δυο σειρές η μια απέναντι στην άλλη και να κοιτάζονται-κατά μέτωπο-έτσι που να σχηματίσουν ένα στενό διάδρομο μέσα από τον οποίο θα περάσει σε λίγο ο Δήμαρχος. Το κάθε παιδί θα γίνει η σκέψη που κάνει ο δήμαρχος εκείνη την συγκεκριμένη στιγμή. Μπορούμε, αν έχουμε την δυνατότητα να χαμηλώσουμε λίγο τα φώτα ή να τα κλείσουμε, για να δημιουργήσουμε ατμόσφαιρα. Ο δάσκαλος παίζει το ρόλο του Δήμαρχου που στέκεται στην κορυφή του διαδρόμου έτοιμος να περάσει από μέσα (ανάμεσα από τα παιδιά). Μια ιδέα είναι να περάσει τρεις συνεχόμενες φορές. Στην πρώτη ζητάμε από τα παιδιά-σκέψεις να λένε αργά και ψιθυριστά ο καθένας τη φράση ή την λέξη του, την ώρα που ο Δήμαρχος περνάει από μπροστά του (ο δάσκαλος πρέπει να βαδίζει αργά και όποτε χρειάζεται να περιμένει για να ακούσει όλες τις σκέψεις). Στο δεύτερο πέρασμα τα παιδιά λένε όλα μαζί και επαναλαμβανόμενα ο καθένας τη φράση του, χωρίς να σταματούν όταν περάσει από μπροστά τους ο Δήμαρχος, λίγο πιο δυνατά από την πρώτη φορά. Στο τρίτο πέρασμα ακούγονται όλες οι σκέψεις από την αρχή δυνατά και επαναλαμβανόμενα. Σταματούν απότομα μόλις ο Δήμαρχος φτάσει στο τέλος του διαδρόμου.

Σε αυτή την τεχνική που στο Εκπαιδευτικό Δράμα είναι γνωστή ως «διάδρομος συνείδησης» υπάρχουν πολλές παραλλαγές και μπορείτε και εσείς να δημιουργήσετε τις δικές σας. Μια από αυτές είναι να περνάει ο Δήμαρχος μια φορά από τον διάδρομο και να δοκιμάσουν όσα παιδιά θέλουν να διασχίσουν τον διάδρομο στο ρόλο του Δημάρχου την συγκεκριμένη στιγμή της ιστορίας.
Ποιός φταίει άραγε; Όταν οι κάτοικοι του Χάμελιν ξύπνησαν και συνειδητοποίησαν πως τα παιδιά τους είχαν φύγει, πήρε τον λόγο η Δημαρχίνα και τους είπε πως ο άντρας της «… τώρα παρακαλάει να τον τιμωρήσετε για να γλυτώσει από τις τύψεις του… λέει πως εκείνος  και μόνο εκείνος  φταίει για  όλα. Και μπορεί να έχει δίκιο. Μπορεί όντως εκείνος να φταίει για όλα, μπορεί και όχι. Και ίσως να θέλω κι εγώ να τιμωρηθεί εκείνος μπορεί να φταίω το ίδιο κι εγώ ή και όλοι μας με κάποιο τρόπο.»
Τι μπορεί να εννοεί η γυναίκα του Δημάρχου όταν λέει πως έφταιγαν όλοι με κάποιο τρόπο γι’ αυτό που συνέβη;

• «ΑΝ». Οι γονείς του Χάμελιν όταν εξαφανίστηκαν τα παιδιά τους άρχισαν να λένε: « …Αν είχα λίγο περισσότερο χρόνο να παίζω με τα παιδιά μου… Αν δεν σκεφτόμουν τόσο τη δουλειά μου…Αν δεν ήμουν όλο «Μη!» και «Πρέπει!»…Αν τους εξηγούσα καλύτερα γιατί…»

Ποιά άλλα «ΑΝ» μπορεί να έλεγαν οι γονείς;

• Βραδινό φαγητό.  Μεταφερόμαστε στην ημέρα που τα παιδιά ακολούθησαν τον αυλητή και απομακρύνθηκαν από την πόλη, ανεξάρτητα με ποιο τέλος της ιστορίας παρακολουθήσατε. Ας μπούμε στα σπίτια των παιδιών που έφυγαν ώστε να ανακαλύψουμε τί συμβαίνει εκεί το ίδιο βράδυ την ώρα του βραδινού φαγητού. Σε ομάδες, τα παιδιά προσπαθούν να στήσουν μια σκηνή που να δείχνει με ακρίβεια τί συμβαίνει σε κάθε ένα από αυτά τα σπίτια στο χώρο του φαγητού. Πρέπει να υπάρχει οπωσδήποτε ένα τραπέζι και καρέκλες (ιδανικά και σερβίτσια και τραπεζομάντιλο) και τα παιδιά αποφασίζουν πώς θα τα χρησιμοποιήσουν στην σκηνή τους. Διαμορφώνουν την σκηνή επιλέγοντας ποιά πρόσωπα θα συμπεριλάβουν και παροτρύνουμε να δοθεί προσοχή στο ύφος, το βλέμμα, την κίνηση χωρίς να είναι απαραίτητος ο λόγος ή στην περίπτωση που επιθυμούν να έχουν λόγια, τα ενθαρρύνουμε για προσεχτικά επιλεγμένες λέξεις ή μικρές φράσεις. Κάθε ομάδα παρουσιάζει στους υπόλοιπους την σκηνή του δείπνου. Μπορούμε στο τέλος κάθε σκηνής να ζητάμε από τους ήρωες να μείνουν ακίνητοι/παγωμένοι και τα παιδιά/θεατές να μπαίνουν στην σκηνή, να τους αγγίζουν στον ώμο και να λένε φωναχτά τί μπορεί να σκέφτεται εκείνη την στιγμή ο ήρωας που αγγίζουν. Γίνονται δηλαδή η σκέψη του και μιλούν σε πρώτο ενικό πρόσωπο.
• Το ημερολόγιο του δημαρχόπουλου. Την ώρα που οι γονείς αναρωτιόντουσαν τι μπορεί να έφταιξε και τα παιδιά τους ακολούθησαν του αυλητή, η Δημαρχίνα σκεφτόταν από μέσα της «αφού εγώ το πρόσεχα το παιδί μου. Πουθενά δεν το άφηνα να πάει μόνο του, δεν το άφηνα να παίζει με αλητόπαιδα, δεν το άφηνα ποτέ να κινδυνέψει από τίποτε, τα πάντα είχε, ότι μου το ζητούσε του το ‘παιρνα… στα καλά του και τα χρυσά του τον είχα… γιατί μου έφυγε;»

Γιατί άραγε έφυγε; Αν το δημαρχόπουλο κρατούσε ημερολόγιο τι μπορεί να είχε γράψει τρεις μέρες πριν εξαφανιστεί; Τι μπορεί να ήθελε να πει το στη μαμά του αλλά δεν της το είπε ποτέ; Στον πατέρα του; Ζητάμε από τα παιδιά να γράψουν μια σελίδα από το ημερολόγιο του δημαρχόπουλου και τους λέμε ότι δεν χρειάζεται απαραίτητα να είναι ένα μεγάλο κείμενο αλλά να προτείνουν τρόπους που το δημαρχόπουλο θα εξέφραζε τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τα θέλω και τα πιστεύω του σε ένα κομμάτι χαρτί πολύ προσωπικό.
 Ο όρκος του Δήμαρχου. Ο Δήμαρχος όταν συνειδητοποίησε πως τα παιδιά είχαν εξαφανιστεί θυμήθηκε κάτι από την παιδική του ηλικία. «Θυμήθηκε λοιπόν ακριβώς τη στιγμή που είχε πάρει τον όρκο πως όταν μεγαλώσει θα γίνει ο πιο σπουδαίος, ο πιο παντοδύναμος άνθρωπος στο Χάμελιν και τότε …και τότε θα έβλεπαν όλοι τους!»
Τί τον έκανε άραγε να θυμηθεί αυτή τη στιγμή; Ποιά ήταν αυτή η στιγμή που έκανε το δήμαρχο να πάρει αυτόν τον όρκο; Ήταν από κάτι που έγινε, κάτι που είδε, κάτι που σκέφτηκε; Κατάφερε να πραγματοποιήσει την επιθυμία του; Με ποιους τρόπους; Τι σκέφτεται τώρα για τον εαυτό του; Χωρίζουμε τα παιδιά σε ομάδες και τους ζητάμε να φτιάξουν μια μικρή σκηνή που να δείχνει τι μπορεί να ήταν αυτό, ποιά ήταν η αποφασιστική στιγμή που έκανε τον Δήμαρχο να πάρει αυτόν τον όρκο.

• «… και αφού φάνηκε καθαρά πως οι κάτοικοι του Χάμελιν είχανε πάρει πια καλά το μάθημά τους και είχαν μετανιώσει για τα σφάλματά τους…»

Για ποιούς λόγους είχαν πάρει  το μάθημα τους οι κάτοικοι του Χάμελιν; Για ποιά σφάλματα είχαν μετανιώσει;

• Αν διαλέξατε το πρώτο τέλος, όπου τα παιδιά του Χάμελιν εξαφανίζονται: Χωρίζουμε τα παιδιά σε ομάδες και τους ζητάμε να σκεφτούν αν τα παιδιά της ιστορίας μετά την εξαφάνιση τους έστελναν ένα γράμμα στους γονείς τους τι πιστεύουν πως θα έγραφαν σε αυτό. Τί μπορεί να ήθελαν να τους πουν; Αφού συζητήσουν στις ομάδες τους, γράφουν το γράμμα και το διαβάζουν στους υπόλοιπους.
• Αν διαλέξατε το δεύτερο τέλος, όπου τα παιδιά του Χάμελιν επιστρέφουν. Η ιστορία μας λέει πως τα παιδιά αφού επέστρεψαν και συνάντησαν τους γονείς τους «Δεν έλεγαν τίποτε… αντάλλασσαν μόνο μεταξύ τους κάποια βλέμματα όλο νόημα και έλεγαν στους μεγάλους «θα σας το πούμε όταν είσαστε έτοιμοι» ενώ ένα μυστηριώδες χαμόγελο σχηματιζόταν στο πρόσωπό τους…»

Τι  μπορεί να εννοούσαν τα παιδιά όταν είπαν στους γονείς τους «θα σας πούμε όταν θα είστε έτοιμοι»; Τι θα ήταν αυτό που θα έκανε τα παιδιά να καταλάβουν ότι οι γονείς τους είναι έτοιμοι; Ζητάμε από τα παιδιά, αφού χωριστούν σε ομάδες, να φτιάξουν μια σκηνή που να δείχνει τι θα ήταν αυτό που αν συνέβαινε, θα έκανε τα παιδιά του Χάμελιν να καταλάβουν ότι οι γονείς τους ήταν έτοιμοι να μάθουν τι έγινε. Ποιά πράξη, ποιά καθημερινή στιγμή θα ήταν ικανή να «ξεκλειδώσει» τα παιδιά και να τα κάνει να μοιραστούν με τους γονείς τους όσα έκρυβαν πίσω από το μυστηριώδες χαμόγελό τους.

• Αν διαλέξατε το τρίτο τέλος, όπου τα παιδιά του Χάμελιν ζουν την περιπέτεια. Ζητάμε από τα παιδιά να γίνουν για λίγο τα παιδιά του Χάμελιν και να φανταστούν πως πριν πάρουν την απόφαση να ζήσουν  αυτή την περιπέτεια, έγινε ένα συμβούλιο. Τί μπορεί να συζήτησαν; Τί ήταν αυτό που έκανε τα παιδιά να αποφασίσουν να μην γυρίσουν; Ζωντανεύουμε το συμβούλιο μέσα στην τάξη με τα παιδιά στο ρόλο των παιδιών της ιστορίας και με των δάσκαλο παρατηρητή αλλά όχι συντονιστή της συζήτησης του συμβουλίου. Μπορούν πριν ξεκινήσουν να αποφασίσουν που ακριβώς έγινε αυτό το συμβούλιο, πώς ήταν ο χώρος και τί υπήρχε τριγύρω. Παρόλο που τελικά συμφώνησαν όλοι να ζήσουν την περιπέτεια μπορεί να είχαν δεύτερες σκέψεις; Τί μπορεί να ήταν αυτό που τους έκανε να μην τις πουν;
• Ήρωας ή δολοφόνος. Ο ηθοποιός που έπαιζε το γιο του Δήμαρχου, όταν τον ρώτησαν οι άλλοι ηθοποιοί αν με το χτύπημά του σκότωσε τον αυλητή απάντησε: «Για ποιόν με πέρασες; Ήρωας είμαι όχι δολοφόνος.» Ζητάμε από ένα παιδί να ξαπλώσει με την πλάτη πάνω σε ένα μεγάλο κομμάτι από χαρτί του μέτρου και με έναν μαρκαδόρο μαρκάρουμε το περίγραμμά του, έτσι ώστε όταν σηκωθεί το σώμα να είναι κενό. Πάνω πάνω στο χαρτί γράφουμε τις λέξεις ήρωας/δολοφόνος.  Στη συνέχεια ζητάμε από τα παιδιά να γράψουν με λέξεις ή μικρές φράσεις μέσα από το περίγραμμα τα κοινά χαρακτηριστικά που πιστεύουν πως μπορεί να έχει ένα ήρωας κι ένα δολοφόνος. Έξω από το περίγραμμα γράφουν σε τι μπορεί να διαφέρουν. Στο τέλος, ο δάσκαλος στερεώνει το περίγραμμα στον πίνακα ή στον τοίχο και όλοι το παρατηρούν διαβάζοντας σιωπηλά. Στην συνέχεια ο δάσκαλος μπορεί να συντονίσει μια συζήτηση γύρω από τα συμπεράσματα αυτής της άσκησης.
• Όποιο τέλος κι αν διαλέξατε. Στην παράσταση που παρακολουθήσατε υπήρχε δυνατότητα να τελειώσει η ιστορία με τρεις διαφορετικούς τρόπους: Τα παιδιά εξαφανίζονται, τα παιδιά επιστρέφουν, τα παιδιά ζουν την περιπέτεια. Ρωτάμε τα παιδιά τι ήταν αυτό που τους έκανε να επιλέξουν το συγκεκριμένο τέλος; Αν κάποιοι ψήφισαν ένα άλλο τέλος από αυτό που παίχτηκε, μπορούν να εξηγήσουν-επιχειρηματολογήσουν σχετικά με την ψήφο/επιθυμία τους.
• Χωρίζουμε τα παιδιά σε ομάδες και τους ζητάμε να διαλέξουν ένα τέλος από τα δύο που δεν παίχτηκαν στην παράσταση που παρακολούθησαν. Αφού συμφωνήσουν με την ομάδα τους ποιο θα είναι αυτό,  αναλαμβάνουν να το ζωντανέψουν, επιλέγοντας την δράση, τα πρόσωπα, «την σκηνοθεσία», το ύφος, το στήσιμο των σκηνών, το κείμενο έτσι ώστε να ταιριάζει και να συνδέεται με το πρώτο μέρος της παράστασης.